روش جدید محققان ایرانی برای درمان سرطان با کمک توالی‌یابی ژن‌ها

آبان نیوز : شهریار علوی مدیر فنی و رئیس هیأت مدیره یک شرکت دانش بنیان  درباره محصول تولید شده با فناوری همگرا اظهار داشت: ما توانستیم با ترکیب برخی فناوری‌ها راهکار جدیدی برای درمان سرطان ارائه دهیم.

وی افزود: سرطان، بیماری ژن‌ها است و به هر میزان که ژن‌های سالم بیمار دچار تغییرات سرطان زا بشوند احتمال پیشرفت سرطان بیشتر می‌شود. پس می‌بایست شاخص‌های ژنتیکی تومور که نشاندهنده میزان تغییرات سرطان‌زا هستند را اندازه گرفت.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته از روش‌هایی مانند مشاهدات میکروسکوپی و روش PCR برای اندازه‌گیری برخی شاخص‌های توموری استفاده می‌شد؛ روش میکروسکوپی یک تصویر کلی و غیر مستقیم به ما می‌دهد. یا در روش PCR، ناچار به محدود کردن آنالیزها به چند ژن هستیم. در حالی که در روش توالی‌یابی نسل جدید می‌توانیم همگی این بررسی‌ها را به صورت کمی و مستقیم روی چندین هزار ژن سلول‌های توموری انجام دهیم.

وی با بیان اینکه این روش برای درمان هدفمند سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: روشی که موفق به نتایج مثبت آن شدیم توالی‌یابی است که در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی هنوز در کشور ما جا نیفتاده است.

این محقق گفت: به کمک داده‌های توالی ژن‌ها، همگی تغییرات چندین هزار ژن سلول‌های توموری شناسایی می‌شوند و پس از مقایسه با ژن‌های سالم، شدت این تغییرات سرطان‌زا اندازه‌گیری می‌شود.

به گفته علوی، با توالی‌یابی تومور بیمارانی که روند درمان سرطان آنها با مشکل مواجه شده ضمن اینکه از داروهای متعدد استفاده می‌کنند می‌توانیم روند درمان را نیز برای آنها بهبود ببخشیم.

وی گفت: برای شناسایی روش بهینه درمان این بیماران، نیاز به اندازه‌گیری ۳ شاخص «جهش‌های سرطان‌زا»، «شاخص TMB» و «شاخص MSI» است که در تعیین شیوه درمان تومور مؤثر هستند. تا به امروز آزمایشی که امکان سنجش ۳ شاخص در قالب یک آزمایش فراهم باشد را نداشتیم.

وی با بیان این توالی‌یابی ژن‌های تومور، امکان سنجش هر ۳ شاخص در یک آزمایش را فراهم می‌کند، گفت: روش توالی‌یابی تجمیع روش‌های سنتی است که دقت و سرعت در آن افزایش می‌یابد. نتیجه توالی‌یابی در اختیار پزشک آنکولوژیست قرار می‌گیرد تا دلیل روند کند درمان را مشخص کند.

وی گفت: کشورهای پیشرفته با روش توالی‌یابی نسل جدید، چنین خدماتی را به بیماران مبتلا به سرطان ارائه می‌دهند ولی هنوز این راهکار در کشور ما جا نیافتاده است.

وی بیان کرد: در همین راستا از دو سال گذشته به توسعه روش‌های نوین آنالیز داده‌های توالی‌یابی برای کمک به درمان سرطان پرداختیم و اکنون در مرحله کارآزمایی بالینی هستیم.

به گفته وی، در پروسه کارآزمایی بالینی تعدادی بیمار که قبلاً شاخص‌های توموری آنها را با روش‌های سنتی اندازه‌گیری کرده بودند به روش توالی‌یابی نسل جدید مورد آزمایش قرار دادیم تا بعد از ارزیابی با نمونه‌های مشابه خارجی مقایسه کنیم.

وی با بیان اینکه نتایج این کارآزمایی خوب بوده و مستندات آن را به سازمان‌های مربوطه ارسال کردیم، گفت: در صورت تأیید این سازمان‌ها و همکاری ستاد توسعه زیست فناوری آماده هستیم این خدمت را به بازار ارائه بدهیم.

علوی گفت: امیدواریم امسال این خدمت برای بیماران مبتلا به سرطان ارائه شود.

رئیس هیأت مدیره شرکت دانش بنیان با بیان اینکه این توالی‌یابی با استفاده از زیست‌فناوری و فناوری اطلاعات به نتیجه رسیده است و در حیطه فناوری همگرا قرار گرفته است، گفت: این روش برای آزمایش بررسی نمونه تومور بیماران سرطانی و ارائه بهترین راهکار درمان سرطان به پزشک متخصص انجام می‌گیرد.

علوی با اشاره به مزیت‌های این روش گفت: دقت روش توالی‌یابی نسبت به روش‌های سنتی بسیار بالا است؛ به این صورت که پیش تر با روش‌های غیرمستقیم مانند مشاهدات میکروسکوپی به برخی شاخص‌های سرطان بیماران پی می‌بردند ولی با توالی‌یابی ژن‌های سلول‌های توموری و یافتن جهش‌های سرطان‌زا و دیگر شاخص‌های ژنتیکی این سلول‌ها می‌توانیم با ریزبینی بیشتری به علت پیشرفت سرطان در بیمار بپردازیم.

رئیس هیأت مدیره شرکت دانش بنیان اضافه کرد: همچنین قابلیت این روش در تشخیص یکجای شاخص‌های تومور، نیاز به انجام آزمایش‌های متعدد را برطرف می‌کند.

وی با بیان اینکه بخش بالینی به ویژه پزشکان انکولوژیست از این روش استقبال می‌کنند، گفت: از این روش می‌توان برای انواع سرطان‌ها به ویژه سرطان‌های روده، پستان، تخمدان، ریه و پروستات بهره برد.

وی با تاکید بر اینکه از توالی‌یابی، بیشتر در مراحل پیشرفته سرطان و متاستاز می‌توان استفاده کرد، گفت: در سال‌های اخیر موضوع personalised medicine (یا پزشکی شخصی) در کشورهای پیشرفته به یک واقعیت تبدیل شده است. به دلیل پیچیدگی بیماری سرطان، گزینش بهترین روش درمان گاهی دشوار می‌شود.

علوی ادامه داد: با توجه به عوارض جانبی داروهای درمان سرطان و فرصت اندک برای مهار سرطان، ارائه راهکاری برای گزینش بهترین داروی درمانگر سرطان بر پایه پروفایل ژنتیکی تومور بسیار ارزشمند خواهد بود./مهر