۷۶ درصد از کل کار بدون دستمزد در جهان را زنان انجام می‌دهند/ برچسب بیکاری به زنان خانه‌دار

آبان نیوز| لیلا فلاحتی در گفت‌وگویی با ایسنا،‌ اظهار کرد: از آنجایی که ۷۰ درصد از بخش مراقبتی جهان را زنان تشکیل می‌دهند، به همین دلیل در بحث مراقبت، از کار خانگی یاد می‌شود. در حقیقت مراقبت یک اقتصاد بسیار بزرگ است که در معنای کلی در اقتصاد، به دو دسته مراقبت «مستقیم» و «غیرمستقیم» تقسیم می‌شود و در زیرمجموعه این تقسیم‌بندی نیز کار رایگان و غیر رایگان دسته‌بندی شده است.

نگاه کشورها به شغل «خانه‌داری» و به رسمیت شناختن آن

وی با اشاره به اقتصادِ مراقبت که موضوع پیچیده‌ای است، گفت: در حالیکه تاکنون، در فرهنگ کشورهای مختلف به ویژه کشورهای آسیایی و در حال توسعه مراقبت به عنوان وظیفه ذاتی زنان تلقی می‌شد، اکنون اقتصاد جهانی در حال حرکت به سمت به رسمیت شناختن اقتصادِ مراقبت است به طوریکه در قبال آن، پرداختی صورت می‌گیرد؛ به طور مثال بسیاری از خانواده‌ها اکنون برای مراقبت بهتر از کودک خود، از دو سالگی برای او پرستار استخدام می‌کنند و یا برای مراقبت از فرد بیمار یا سالمند در خانه، پرستار ویژه سالمندان را استخدام می‌کنند. اما در بخش مراقبتِ غیرمستقیم، نه تنها در قبال کار انجام شده، پرداختی صورت نمی‌گیرد، بلکه به نتیجه انجام کار، توجهی هم نمی‌شود که عموما این بخش معطوف به امور در منزل از جمله آشپزی، اتوکشی، تمیز کردن منزل و… است.

برچسب «بیکاری» به زنان خانه‌دار

به گفته این عضو هیات علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، در حالیکه امور خانه‌داری زمان‌بر و تکراری است و به عنوان وظیفه زنان تلقی می‌شود، اما در سطح جهانی عموما به زنان خانه‌دار برچسب بیکاری و فردی که همیشه در خانه در حال استراحت است، زده می‌شود؛ این نگاه نه تنها نشات گرفته از به رسمیت شناخته نشدن کار خانه‌داری است بلکه در این زمینه زحمات آنها هم دیده نمی‌شود و در قبال زحمات این قشر هم «پرداختی» صورت نمی‌گیرد.

فلاحتی معتقد است که در فرهنگ کشورهای مختلف به ویژه کشورهای آسیایی و در حال توسعه، خانه‌داری وظیفه زنان تلقی می‌شود، به طوریکه مردان در این کشورها، در زمان اوقات فراغت، وقت خود را برای وب‌گردی، تماشای فوتبال و… می‌گذارند و خود را موظف به مشارکت در انجام امور خانه نمی‌دانند که همین امر هم منجر به فرسایش روحی و روانی و گاهی خشم زنان خواهد شد. در این میان حتی خانه‌داری برای زنانی که در خارج از خانه دارای شغل دیگری هم هستند؛ تبدیل به دو کار تمام وقت می شود و در صورتی هم که به طور تمام و کمال به امور خانه‌داری نرسند، تحت این کلیشه به آنها نگاه می‌شود که کار اصلی‌شان را رها کرده‌اند و به کار دیگری غیر از کار خانه‌داری رسیدگی می‌کنند.

۵.۵ ساعت کارِ بدون دستمزد روزانه زنان در کشورهای در حال توسعه

وی در همین راستا به گزارش جهانی کار در سال ۲۰۲۰ استناد کرد و گفت: زنان در کشورهای در حال توسعه ۵.۵ ساعت و در کشورهای توسعه‌یافته ۴.۵ ساعت کارِ بدون دستمزد انجام می‌دهند که منظور، همین امور خانه‌داری است؛ به عبارتی می‌توان گفت کار خانگی و کار بدون دستمزد زنان، مسئله‌ای جهانی است.

۷۶.۲ درصد از کل کارِ بدون دستمزد در جهان توسط زنان انجام می‌شود

بنابر اظهارات این عضو هیات علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و براساس گزارش جهانی سال ۲۰۲۴، زنان ۷۶.۲ درصد از کل کارِ بدون دستمزد در جهان را انجام می‌دهند. مطابق گزارش مجمع جهانی اقتصادی، ۱۵۲ سال زمان لازم است تا زنان در اقتصادِ جهان به برابری با مردان برسند. به عبارتی، زنان ۳۲ برابر مردان، کارِ بدون دستمزد انجام می‌دهند و پیش‌بینی می‌شود که ۲۴۹ میلیون زن در اقتصاد مراقبت مشغول به کار هستند.

فلاحتی با تاکید بر اینکه بسیاری از کشورهای دنیا کار خانگی را در GDP محاسبه می‌کنند، در توضیح بیشتر این موضوع گفت: این محاسبه به این معنا نیست که به زنان خانه‌دار حقوقی پرداخت کنند، بلکه ضمن ارزش‌آفرینی اقتصادیِ خانگی، از شهروندان پرسیده می‌شود که اگر کسی قرار باشد کارهای خانه را انجام دهد، ماهیانه باید چه مقدار حقوق به او پرداخته شود؟ گاهی اوقات در محاسبات، میزان حقوقی که باید در نظر گرفته شود از درآمد رسمی سرپرست خانواده بیشتر خواهد بود.

«اقتصادِ مراقبت»، کاری درآمدزا در آینده‌ای نه چندان دور

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: در دو سر مسئله اقتصادِ مراقبت، فرزندآوری و سالمندان قرار دارند و باتوجه به افزایش سن جمعیت و سالمندی، در ایران و همچنین باتوجه به ضرورت فرزندآوری در کشور، اقتصاد مراقبت، در آینده‌ای نه چندان دور به مسئله‌ای بسیار مهم و درآمدزا تبدیل خواهد شد.

این عضو هیات علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در توضیح بیشتر این موضوع به بیمه زنان خانه‌دار اشاره کرد و افزود: اگرچه دولت‌ها برای جذب رای، درخصوص بیمه زنان خانه‌دار تبلیغات می‌کنند، اما در پیاده‌سازی و اجرای آن مکانیزمی ندارند، چراکه کار زن خانه‌دارِ‌ در دهک اول و دوم، با کاری که زنان دهک نهم و دهم که در بسیاری موارد خدمتکار دارند؛ متفاوت است، از سویی دیگر نیز مشخص نیست از چه منابعی این بیمه باید پرداخت شود، چراکه در خانه مرد و فرزندان خانواده هستند که از خدمات رایگان مادر استفاده می‌کنند. زمانی که از بیمه زن خانه‌دار صحبت می‌شود، باید به صورت شفاف تفاوت بیمه زنان خانه‌دار در دهک‌های پایین دست جامعه با دهک‌های بالادست جامعه مشخص شود چراکه امکانات مادی و معنوی زنان در دهک پایین کمتر است و در عین حال فشار نقش بیشتر با امکانات محدودتری را تجربه می کنند.