نتیجه موفقیت‌آمیز یک روش جدید برای ارائه واکسن و درمان آلزایمر

 آبان نیوز : به نقل از لایف آرک، پژوهشگران انگلیسی و آلمانی در بررسی مشترکی، یک روش جدید و امیدوارکننده برای ارائه درمان و واکسن آلزایمر ابداع کرده‌اند.

هم درمان مبتنی بر پادتن و هم واکسن مبتنی بر پروتئین که توسط این گروه پژوهشی ابداع شده است، نشانه‌های آلزایمر را در موش‌های مبتلا به این بیماری کاهش داد.

هدف قرار دادن پروتئین محلول

بیماری آلزایمر که شایع‌ترین نوع زوال عقل به شمار می‌رود، یک اختلال مغزی است که به تدریج بدتر می‌شود و حافظه، تفکر و مهارت‌های زبانی را از بین می‌برد. در حال حاضر هیچ درمان موثری برای پیشگیری، کند کردن یا معکوس کردن آلزایمر وجود ندارد.

یکی از نشانه‌های آلزایمر، تشکیل شدن ساختارهای غیر طبیعی موسوم به “پلاک‌های آمیلوئید” در مغز است. پروتئین آمیلوئید بتا به صورت طبیعی در شکل‌های گوناگون در مغز مبتلا به آلزایمر وجود دارد. یکی از این شکل‌ها می‌تواند به هم بپیوندد و نهایتا پلاک‌هایی را تشکیل دهد که بین سلول‌های عصبی جمع می‌شوند اما همین پروتئین به شکل‌های محلول کوتاه‌تر نیز وجود دارد که به عقیده دانشمندان، کلید توسعه و پیشروی بیماری است.

پادتن و واکسن جدیدی که در این پژوهش ابداع شده‌اند، شکل متفاوت و محلول پروتئین آمیلوئید بتا را هدف قرار می‌دهند که ممکن است برای سلول‌های مغز مضرتر باشد.

پروفسور “توماس بایر”(Thomas Bayer)، پژوهشگر “دانشگاه پزشکی گوتینگن”(UMG) گفت: در آزمایش‌های بالینی، هیچ کدام از درمان‌های بالقوه‌ای که پلاک‌های آمیلوئیدی را در مغز حل می‌کنند، موفقیت زیادی را در کاهش نشانه‌های آلزایمر نشان نداده‌اند. برخی از آنها حتی عوارض جانبی منفی داشته‌اند. به همین دلیل، ما روش متفاوتی را در پیش گرفتیم. ما پادتن‌هایی را در موش‌ها شناسایی کردیم که شکل‌های کوتاه شده نوع محلول آمیلوئید بتا را خنثی می‌کنند اما به شکل‌های طبیعی پروتئین یا پلاک‌ها متصل نمی‌شوند.

ساختار جدیدی به شکل سنجاق سر!

دکتر “پرتی باکرانیا”(Preeti Bakrania) و همکارانش در بنیاد پژوهشی “لایف آرک”(LifeArc)، یک نمونه انسانی از پادتن را ابداع کردند که‌ “TAP01_04” نام دارد و کمتر به بروز واکنش ایمنی در انسان منجر می‌شود.

هنگامی که این گروه پژوهشی به بررسی چگونگی و محل اتصال پادتن به شکل کوتاه‌شده آمیلوئید بتا پرداختند، شگفت‌زده شدند. آنها مشاهده کردند که پروتئین آمیلوئید بتا، ساختار متمایزی به شکل سنجاق سر را به خود گرفته است که پیشتر هرگز دیده نشده بود.

کشف این ساختار منحصر به فرد، به پژوهشگران کمک کرد تا قطعه‌ای پایدار از این ناحیه پروتئین را مهندسی کنند که ساختار شبیه به سنجاق سر را تشکیل می‌دهد.

شاید این قطعه مهندسی شده از آمیلوئید بتا، بتواند به عنوان واکسنی استفاده شود که سیستم ایمنی بدن را برای تولید پادتن‌های نوع TAP01_04 تحریک می‌کند. این نوع پادتن‌ها می‌توانند محافظت در برابر ابتلا به بیماری آلزایمر را فراهم کنند.

هنگامی که این گروه پژوهشی، پروتئین مهندسی‌شده آمیلوئید بتا را روی موش‌ها آزمایش کردند، متوجه شدند موش‌هایی که این واکسن را دریافت کرده‌اند، نوع مورد نیاز پادتن را تولید می‌کنند.

قابلیت تغییر دادن زندگی

پژوهشگران دانشگاه پزشکی گوتینگن، هم پادتن انسانی و هم واکسن مهندسی‌شده آمیلوئید بتا موسوم به “TAPAS” را در دو مدل متفاوت از موش‌های مبتلا به آلزایمر آزمایش کردند.

آنها با استفاده از روش‌های تصویربرداری شبیه به روش‌های تشخیص آلزایمر در انسان، دریافتند که هم پادتن و هم واکسن به بازیابی عملکرد سلول‌های عصبی، افزایش سوخت و ساز گلوکز در مغز، بازیابی حافظه و کاهش تشکیل پلاک آمیلوئید بتا کمک می‌کنند.

باکرانیا گفت: پادتن انسانی TAP01_04 و واکسن TAPAS، با پادتن‌ها یا واکسن‌های پیشین آلزایمر که در آزمایش‌های بالینی بررسی شده‌اند، بسیار متفاوت هستند زیرا شکل متفاوتی از پروتئین آمیلوئید بتا را هدف قرار می‌دهند. نتایج پژوهش تاکنون بسیار هیجان‌انگیز بوده‌اند و نشان‌دهنده تخصص علمی گروه هستند. اگر این روش جدید موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند زندگی بسیاری از بیماران را متحول کند.

پروفسور “مارک کار”(Mark Carr)، پژوهشگر “دانشگاه لستر”(University of Leicester) گفت: اگرچه این پژوهش هنوز در مراحل ابتدایی است اما اگر این نتایج در آزمایش‌های بالینی انسانی تکرار شوند، می‌توانند تحول‌آفرین باشند. این نتایج نه تنها امکان درمان آلزایمر را پس از شناسایی نشانه‌های آن فراهم می‌کنند، بلکه ممکن است انسان را پیش از ظاهر شدن نشانه‌ها، در برابر بیماری واکسینه کنند.

پژوهشگران در حال حاضر در جستجوی شریک تجاری برای بررسی پادتن و واکسن در آزمایش‌های بالینی هستند.

این پژوهش، در مجله “Molecular Psychiatry” به چاپ رسید./ایسنا