راهی جز سازگاری با کم‌آبی نیست

آبان نیوز : وزارت نیرو با انتشار گزارشی با موضوع “تغییر اقلیم” و با اشاره به برگزاری اجلاس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (کوپ ۲۶) نوشت: “راهی جز سازگاری با کم‌آبی نیست”. متن این گزارش بدین شرح است:

“واقعیت این است که بیشتر مسائل و مشکلات حاصل دستکاری‌ها و بهره‌برداری‌های بی‌حد و مرز بشر از منابع طبیعت بوده و همین امر اکنون به چالشی بزرگ برای زندگی و آینده او در زمین تبدیل شده است.

در این بین شاید موضوع «خشکسالی و تامین آب» ضروری‌ترین و فوری‌ترین نیاز برای ادامه حیات بشری باشد؛ دهه‌هاست که کارشناسان، دانشگاه‌ها و نهادهای بین‌المللی در خصوص بحران آب و اینکه این موضوع می‌تواند به بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و چه بسا سیاسی و امنیتی منجر شود، هشدار می‌دهند و آن‌چنان که شایسته است گوش شنوایی برای این هشدارها وجود نداشته. شاید بتوان گفت که در سال‌های اخیر با بروز و ظهور اثرات کم آبی، مقامات و حتی مردم عادی نیز بیش از گذشته در حال لمس آن هستند.

مسائل مربوط به بحران و مدیریت آب از دیدگاه سازمان ملل متحد پس از مشکل جمعیت به عنوان دومین مسئله اصلی جهان شناخته شده است. باید توجه داشت که امکان افزایش منابع آب شیرین جهان و حل این بحران از این طریق وجود ندارد.

طبق گزارش سازمان یونسکو در سال ۲۰۱۲ تنها کمتر از یک درصد کل منابع آب کره زمین شیرین است و حدود ۶۳ درصد از کل منابع آب شیرین به صورت یخ در یخچال‌های قطب شمال، قطب جنوب و یخچال‌های کوهستانی، خارج از دسترس مستقیم انسان قرار دارد. ۱۱ کشور برزیل، روسیه، چین، کانادا، اندونزی، ایالات متحدده آمریکا، هند، کلمبیا و جمهوری دموکراتیک کنگو، ۶۱ درصدد کل منابع شناخته شده آب شیرین را در اختیار دارند.

اغلب کشورهای غرب آسیا از نظر آب شیرین بسیار فقیر هستند. جدی بودن بحران آب در خاورمیانه به گونه‌ای است که در ۱۱ سال آینده بسیاری از کشورها قادر نخواهند بود آب مورد نیاز کشاورزی، صنعتی، آشامیدنی و دیگر مصارف خود را تأمین کنند. امروزه بیش از ۲۶ کشور در جهان کمبود آب دارند که ۹ کشور در خاورمیانه قرار دارد.

این گزارش تاکید دارد که خاورمیانه خانه شش درصد جمعیت جهان است و از سویی تنها یک درصد آب شیرین جهان را در خود جای داده است، به همین دلیل کشورهای این منطقه باید یک تصمیم حیاتی بگیرند تا فاصله بین میزان تقاضا و عرضه منابع آب را کاهش دهند.

ایران نیز از این وضعیت مستثنی نیست؛ سال گذشته آبی یعنی سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ خشک‌ترین سال آبی در ۵۲ سال گذشته بود و آثار این خشکسالی به وضوح خود را در روان‌آب‌ها، ذخیره سدها و دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور نشان می‌دهد. طبق اعلام مرکز پایش خشکسالی کشور، به طور متوسط میانگین بارش‌ها در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ نسبت به ۱۳۹۹-۱۳۹۸ با کاهش ۵۰ درصدی روبه‌رو بود و در نیمه شرقی کشور، کمبود بارش تجمعی سال آبی اخیر نسبت به سال آبی گذشته بیش از ۷۰ درصد کاهش داشت. استان‌های شرقی کشور مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بارش کمتر از نرمال را در سال آبی اخیر داشتند.

تداوم کم بارشی در بیش از یک فصل موجب خشکسالی و به تدریج با طولانی‌تر شدن کم بارشی شدت خشکسالی نیز افزایش می‌یابد. سال آبی گذشته تمام استان‌های کشور بارش کمتر از نرمال داشتند و خشکسالی شدید تا بسیار شدید در تمام کشور حاکم شد. خشکسالی یک پدیده مخرب، خزنده و فراگیر است و در صورت تداوم داشتن خسارت‌های بسیار زیادی را در بخش‌های مختلف و به خصوص به کشاورزی تحمیل می‌کند.