پس از احیای برجام، ۲۳ هزار تومان کف قیمت دلار خواهد بود / با توجه به کسری بودجه و نیاز به منابع ریالی، دولت نرخ دلار را بالا نگه خواهد داشت

آبان نیوز : یک اقتصاددان گفت: «یکی از آثار تخریبی تحریم‌ها، برون افتادن ایران از چرخه اقتصادی و مالی بین المللی است. تحقق توافق احتمالی احیای برجام در هر سطحی ضامن برون رفت ما از انزوای بین المللی نخواهد بود مگر آنکه مفاد کنوانسیون بین المللی اقدام ویژه مالی و لوایح مرتبط با آن از جمله مبارزه با تأمین مالی تروریسم و جرائم اشاعه‌ای سازمان یافته و پولشویی از سوی مجلس شورای جمهوری اسلامی پذیرفته و به تصویب رسد.»

محمود جامساز در گفتگو با «انتخاب» در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه در صورت احیای برجام برجام، کاهش نرخ دلار تا چه میزان رقم می خورد، گفت: «همه در انتظارند که توافقی انجام شود. اما اخبار ضد و نقیض و تلاش‌های تند‌رو‌هایی که با احیای برجام مخالف هستند، چه در آمریکا و چه در ایران، دستیابی به یک توافق جامع که همه اهداف کشور‌های مذاکره‌کننده را در برگیرد، ناممکن می‌سازد. اما امکان دستیابی به توافق موقت یا توافق حداقلی هم دور از انتظار نیست.»

او افزود: «بر این اساس اخبار مثبت و یا منفی، انتظارات روانی جامعه را نسبت به قیمت دلار حساس می‌کند. اولیانوف مذاکره‌کننده ارشد روسیه از ۵ دقیقه مانده به توافق نهایی می‌گوید در حالیکه از فحوای سخنان اخیر لاوروف، وزیر خارجه روسیه هیچ شوقی در تسریع روند مذاکرات استنباط نمی‌شود. از سوی دیگر علیرغم تلاش رابرت مالی، نماینده آمریکا برخی از سناتور‌های پرقدرت از دو‌حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نظیر باب منندز و تد کروز مخالفت خود را نسبت به احیای برجام اعلام می‌دارند و از آنجایی که پیش‌بینی‌ها در انتخابات میان دوره‌ای از پیروزی جمهوری‌خواهان حکایت دارد، لذا بایدن تنها تا پایان فوریه را برای دستیابی به توافق فرصت داده که فی الواقع پیام آن تسریع در روند مذاکرات است.»

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: «هر نوع خبر خوشایند یا ناخوشایندی در روند مذاکرات، انتظارات روانی جامعه را مرتبط با نرخ ارز، تحت تأثیر قرار می‌دهد و بنظر میرسد تا پایان مذاکرات در همین محدوده ۲۶ تا ۲۸ هزار تومان در نوسان باشد. اما نرخ دلار پس از تحقق احتمالی برجام، مرتبط با گستره ابعاد توافق است. بدین مفهوم که چه مقدار از مطالبات ایران در توافق لحاظ شود.»

وی افزود: «ایران خواستار آزاد شدن کلیه ذخائر مسدود شده خود، لغو همه تحریم‌ها اعم از اقتصادی و بانکی و تحریم نهاد‌ها و مقامات سیاسی و نظامی که در ذیل تحریم‌های SND تعریف شده، است و راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها و اخذ تضمین از آمریکا مبنی بر عدم خروج این کشور از توافق برجام حتی در دولت‌های آینده را می‌خواهد.»

جامساز، در ادامه گفت: «با این اوصاف قطعا نرخ دلار تحت تأثیر ابعاد توافق برجام و سیاست‌های اقتصادی دولت قرار خواهد گرفت. اما نباید این تصور ایجاد شود که توافق برجام نرخ دلار را در حد سقوط آزاد رقم زند، زیرا دولت از بالا بودن قیمت دلار سود خواهد برد.»

او درباره علت اینکه دولت نمی‌خواهد نرخ دلار کاهش پیدا کند، عنوان کرد: «دولت به منابع مالی نیاز دارد. در بودجه ۱۴۰۱ نرخ تسعیر دلار ۲۳ هزار تومان تعیین شده است؛ لذا ۲۳ هزار تومان کف قیمت دلار خواهد بود، اما بر اساس علم و تجربه قیمت بازار آزاد همواره از قیمت تعینی دولت فراتر خواهد رفت. ضمن آنکه تأمین کسری بودجه سال ۱۴۰۱ که بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است، یعنی نیاز دولت به منابع ریالی، بالا نگهداشتن نرخ دلار توسط دولت را توجیه می‌کند.»

این اقتصاددان در مورد توان مدیریت ارزی دولت اظهار داشت: «دولت تا حدی قادر به اعمال مدیریت ارزی است که از ذخائر ارزی کافی برخوردار باشد، در غیر اینصورت بهای ارز پس از توافق برجام هم افزایش خواهد یافت. آزادی بخشی یا همه ذخایر ارزی ایران، یک گشایش مقطعی ایجاد خواهد کرد. اما حل معضلات اقتصادی کشور در گرو جریان دائمی و مستمر ورود ارز به کشور، به ویژه از طریق صادرات غیرنفتی و یا فرآورده‌های نفتی است که باید به بخش واقعی اقتصاد تزریق شود، و آن مستلزم تغییر بنیادین سیاستگذاری‌های اقتصادی کلان دولت در راستای تقویت بخش خصوصی و بازار رقابتی است که جز با دست کشیدن دولت و نهاد‌های فرادولتی از مداخلات خود در اقتصاد و بازار امکان پذیر نیست.»

جامساز در پاسخ به این پرسش که پس از توافق احتمالی برجام وضعیت صادرات نفت و گاز به چه صورت خواهد بود، عنوان کرد: «متاسفانه انزوای اقتصادی ما متاثر از تحریم‌ها موجب از دست دادن بازار‌های نفت و گاز ما شده که اینک دیگر صادر کنندگان عمدتا روسیه و عربستان جایگزین ما شده‌اند. ایران وزن و اعتبار سابق خود در اوپک را از دست داده است. افزایش صادرات نفت و‌گاز به قبل از تحریم‌ها نیز با چالش‌های بزرگی از جمله فرسودگی و کاهش بازدهی چاه‌ها و نیاز صد‌ها میلیارد دلار به منظور تزریق گاز، مرمت و بازسازی چاه‌ها، تعمیر و نصب تجهیزات مدرن و پیشرفته از یکسو و خارج کردن بازار گاز اروپا از حیطه صادرات روسیه که به سادگی امکان‌پذیر نیست. همچنین رقابت با کشور‌هایی نظیر عربستان، عراق و قطر که طی سال‌ها نفت و گاز ما را از میدان‌های مشترک با ما به غارت برده‌اند، نیز چالش بزرگ دیگری‌ست که پس از توافق برجام با آن روبرو‌هستیم.»

این اقتصاد دان در خصوص تک نرخی شدن دلار پس از توافق گفت: «امکان تک نرخی شدن نرخ ارز برای مدت طولانی وجود ندارد. صرف آزاد شدن ذخائر ارزی ممکن است در کوتاه مدت نرخ ارز تثبیت و یا حتی تک نرخی شود، اما استمرار آن با توجه به سیاست‌گذاری‌های اقتصادی که در همه دولت‌ها کم یا بیش مشابهت داشته‌اند، به ویژه سیاست‌هایی که به افزایش نقدینگی، تورم و تنزل ارزش و کاهش قدرت خرید پول ملی منجر می‌شود، قطعا اسباب افزایش قیمت ارز‌های معتبر خارجی به ویژه دلار را فراهم خواهد آورد. زیرا کاهش ارزش پول ملی و افزایش بهای دلار هر دو روی یک سکه‌اند.»