آیا “پوتین” با حمله به اوکراین به دنبال احیای شوروی سابق است؟

آبان نیوز : کوروش احمدی  در مورد علت اصلی حمله  روسیه به اوکراین گفت: مطالب مختلفی از سوی کرملین برای توجیه جنگ تمام عیار علیه اوکراین مطرح شده است. روسیه رسما در سند  ۱۷ دسامبر ۲۰۲۱ از ناتو خواسته بود که تضمین دهد که هرگز اوکراین را به عضویت نپذیرد، گسترش ناتو و پذیرش کشورهایی مانند فنلاند و سوئد را متوقف کند و نیروهای ناتو از اروپای شرقی و سلاح‌های هسته‌ای آمریکا از اروپا خارج شوند. پاسخ ناتو این بود که مسکو را دارای حق وتو در مورد گسترش ناتو نمی‌داند، اما آماده مذاکره با مسکو در مورد اصلاح نهادهای امنیتی اروپایی و معاهدات خلع سلاح است. اگر چه گسترش ناتو به سوی شرق اقدامی نادرست و مغایر با امنیت بین المللی است، اما واقعیت این است که پذیرش اوکراین در ناتو موضوع امروز و فردا نیست و روشن است که هیچوقت امکان آن طی یک الی دو دهه آینده اصلا وجود نداشته است.

وی در گفت و گو با ایسنا گفت  : علاوه بر مسئله ناتو، پوتین مشخصا طی دو سه سخنرانی اخیر از این خواسته ها بسیار فراتر رفت. او گفت که “کشور اوکراین اساسا یک توهم است” و “توسط بلشویک ها ساخته شده است.” او همچنین دو هدف مشخص یکی غیر نظامی کردن اوکراین و دیگری “نازی زدایی در اوکراین” را مطرح کرده است .

این کارشناس ارشد مسائل بین الملل  افزود :با این سخنانی که پوتین بر زبان رانده، باید دید هدف نهایی روسیه در عمل چه خواهد بود. اگر بنای کرملین بر “نازی زدایی” یعنی دور کردن ملی گراهای اوکراینی از قدرت باشد، نیاز خواهد داشت که یک دولت دست نشانده در کی‌یف مستقر کند و طبعا حفظ این دولت مستلزم حضور نظامی طولانی مدت روسیه در اوکراین خواهد بود. “غیرنظامی کردن” نیز آنطور که سخنگوی کرملین روز جمعه گفت، نفی استقلال اوکراین را ایجاب می کند و به این دلیل نیز حضور نظامی دراز مدت روسیه در اوکراین ضروری خواهد بود. واقعیت این است که از سخنان روسها نمی توان پی به نیات آنها برد. کما اینکه تا قبل از حمله موکدا هر گونه قصد حمله را قویا رد می کردند. در نتیجه راهی جز صبر و انتظار وجود ندارد.

پوتین هیچگاه مخفی نکرده که بازگرداندن عظمت روسیه و جبران شرایط ناشی از فروپاشی شوروی در راس هدف‌های او قرار دارد. جمله معروف پوتین در ۲۰۰۵ به این مضمون که “فروپاشی شوروی بزرگترین فاجعه ژئوپلیتیک قرن بیستم بود” به خوبی این معنی را بازتاب می دهد.این دیپلمات پیشبن کشورمان در پاسخ به این سوال  که عده ای  از تحلیلگران این ادعا را مطرح می کنند که علاوه بر موضوعات امنیتی و نگرانی روسیه از گسترش نفوذ  ناتو به مرزهای این کشور با عضویت اوکراین به این سازمان بین المللی ، در واقع پوتین به دنبال احیای شوروی سابق  و حتی روسیه تزاری است نظر شما در این ارتباط چیست ؟گفت :تردیدی نیست که روسیه در جریان فروپاشی شوروی دچار عقب‌گرد و شکست و تحقیری جدی شد.  البته فروپاشی شوروی در دهه ۱۹۸۰ اجتناب ناپذیر شده بود؛ چرا که نظام اقتصادی – اجتماعی شوروی آشکارا به بن بست رسیده بود و روند اصلاحی که گورباچف به ناچار آغاز کرد، موجب خارج شدن اوضاع از کنترل شد. پوتین هیچگاه مخفی نکرده که بازگرداندن عظمت روسیه و جبران شرایط ناشی  از فروپاشی شوروی در راس هدف‌های او قرار دارد. جمله معروف پوتین در ۲۰۰۵ به این مضمون که “فروپاشی شوروی بزرگترین فاجعه ژئوپلیتیک قرن بیستم بود” به خوبی این معنی را بازتاب می دهد.

احمدی  در همین راستا تصریح کرد : پیش شرط اولیه جبران مافات برای پوتین طبعا حفظ جمهوری های شوروی سابق در مدار مسکو به هر قیمت است. سازمان پیمان امنیت جمعی که علاوه بر روسیه، ۵ جمهوری سابق شوروی عضو آن هستند و در آخرین مورد در قزاقستان دخالت نظامی کرد، اهرمی برای این منظور است. احتمال دیگری که می شود داد این است که روسیه پوتین به تدریج دارای یک نظامی اقتصادی-اجتماعی-سیاسی خاص شده است با شخصیتی در راس آن که داعیه حکومت مادام العمر دارد. شکل گیری یک الگوی متفاوت در یک کشور همجوار با جمعیتی که به لحاظ فرهنگی و مذهبی نزدیک به مردم روسیه است، می تواند در آینده مشکل ساز شود.

 دورنمای تبدیل شدن اوکراین به باتلاقی برای سربازان روسی باضافه اثر تحریم‌ها ممکن است روسیه را تشویق به یک راه حل مرضی‌الطرفین کند.احمدی در پاسخ به این سوال که نوع عملکرد آمریکا و غرب در ارتباط با این حمله را چه طور ارزیابی می کنید و آیا  صرفا اعمال تحریم های گسترده علیه مسکو  می تواند باعث توافق اقدامات روسیه شود ؟ و به طور کلی نوع اقدامات آنها چه تاثیری در ایجاد این جنگ داشت ؟ اظهار کرد: جنگ تمام عیار روسیه علیه اوکراین، غرب و نیز اصول و اهداف منشور ملل متحد و حقوق بین الملل را که بر مبنای منع تجاوز شکل گرفته، با چالشی عظیم مواجه کرده است. غرب از ابتدا هر گونه واکنش نظامی در قبال حمله به اوکراین را منتفی اعلام کرده بود. طبعا با توجه به اتمی بودن طرفها چنین گزینه ای کاملا غیرقابل تصور است. غرب امیدوار است که با طیفی از تحریم های اقتصادی، دیپلماتیک و بسیج افکار عمومی هزینه حمله را برای کرملین بالا ببرد. این احتمال نیز وجود دارد که تحریم هایی که تاکنون اعلام شده، همه تحریم های مد نظر نباشد و با بالا نگه داشتن چماق تحریم های جدی تر روسیه تشویق به کوتاه آمدن شود. به هر حال محتمل است که غرب نهایتا تمام ظرفیت خود (غیر از ظرفیت نظامی) را برای واداشتن روسیه به عقب نشینی به کار گیرد. البته دورنمای تبدیل شدن اوکراین به باتلاقی برای سربازان روسی باضافه اثر تحریم‌ها ممکن است روسیه را تشویق به یک راه حل مرضی‌الطرفین کند.

دلیلی نمی بینم که بحران اوکراین بتواند تاثیر تعیین‌کننده‌ای بر مذاکرات وین داشته باشداین کارشناس ارشد مسائل بین الملل در پاسخ به این سووال که به نظر وی  این تحولات چه تاثیری بر  مذاکرات احیای برجام و رفع تحریم ها خواهد داشت؟ اظهار کرد :من دلیلی نمی بینم که بحران اوکراین بتواند تاثیر تعیین‌کننده‌ای بر مذاکرات وین داشته باشد.

احمدی خاطرنشان کرد :این مذاکرات کانال خاص خود را دارد و ایران و آمریکا دو طرف اصلی  آن هستند و اتحادیه اروپا نیز میانجی بین آن دو است و روسیه تنها یکی از ۷ کشور حاضر در این مذاکرات است. لذا حضور روسیه ویژگی خاصی در  مذاکرات ندارد که بتواند نفیا یا اثباتا تاثیر تعیین کننده ای داشته باشد. اگر ایران و آمریکا بتوانند چند اختلاف باقی مانده بین خود را رفع کنند، قابل تصور نیست که روسیه بخواهد یا بتواند مانع ایجاد کند

اگر ایران و آمریکا بتوانند چند اختلاف باقی مانده بین خود را رفع کنند، قابل تصور نیست که روسیه بخواهد یا بتواند مانع ایجاد کندوی افزود : در عمل نیز به نظر می رسد که طی سه روز گذشته و برغم بحران اوکراین مذاکرات وین روند عادی خود را دنبال کرده است.

این دیپلمات پیشین کشورمان یادآور شد :در ۲۰۱۵ نیز بعد از اینکه مذاکره کنندگان روسی در داخل روسیه به شدت مورد انتقاد قرار گرفتند که چرا اجازه دادند برجام نهایی شود، ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، در مصاحبه ای گفت: “من اعتقاد دارم که بدون حضور روسیه هم توافق حاصل می‌شد، با این تفاوت که شرایط آن برای روسیه بسیار بدتر می‌بود.”